مالیات میزان مبلغی می باشد که باید به دولت به منظور بهبود زیرساخت‌ها و تامین هزینه های بخش‌های مختلف کشور پرداخت گردد. یکی از این دسته های مالیات، مالیات بر درآمد املاک و مستغلات می باشد. اگر فردی صاحب یک ملک و خانه ای باشد و آن را به فرد دیگری اجاره داده باشد، ماهیانه یک مقدار مشخصی را به عنوان مالیات باید به دولت پرداخت نماید. مالیات بر درآمد خانه های اجاره ای دارای قوانین و شرایط خاص مربوط به خود می باشد.
این مالیات به عنوان یک ابزار اقتصادی برای تشویق صاحبان خانه های خالی به فعالیت در بازار مسکن یا اجاره دادن املاک خود به افراد دیگر، مطرح می شود. این اقدام ممکن است منجر به افزایش تقاضا برای مسکن و کاهش نرخ خانه های خالی شود که در نتیجه آن، بازار مسکن بهبود یابد.
طبق قانون ساماندهی بازار مسکن و اجاره بها، بنگاه‌های معاملات املاک می بایست در قراردادهایی را که می‌خواهند ثبت کنند سقف افزایش اجاره بها را در نظر بگیرند. بر اساس این قانون، اگر نرخ تورم عمومی برخی از استان‌ها بیش از ۳۰ درصد باشد، وزارت راه و شهرسازی می‌تواند از طریق شورای عالی مسکن نرخ افزایش اجاره بها را تعیین کند. صاحبان املاک چنانچه سقف افزایش اجاره بها را رعایت نکنند معافیت‌های مالیاتی مشمول حال آنها نمی‌شود و توجه داشته باشید مستاجر تا ۵ سال بعد از انعقاد قرارداد حق شکایت از صاحب خانه را دارد و بعد از طی مراحل آن، اضافه دریافت به مستاجر بازگشت داده می‌شود و سه برابر مبلغ غیر مجاز افزایش اجاره بهای یک ماه، محکوم به پرداخت جریمه به دولت می‌شوند. البته قرارداد هایی که پس از تصویب قانون منعقد شوند، شامل این قانون خواهند شد.
چه کسانی از مالیات بر درآمد اجاره معاف هستند؟
مالیات بر اجاره مشکل صاحب خانه هایی است که سقف افزایش اجاره بها را نادیده می گیرند. اما آن‌هایی که یکسری شرط و شروط سازمان امور مالیاتی را که اولی همان رعایت تعیین سقف اجاره بهاست را رعایت کنند، مالیات بر اجاره شامل ان نمی شود.
مالیات بر اجاره بها شامل سه دسته دیگر از صاحبخانه‌ها هم نمی‌شود: اول، مالکان چنانچه واحدهای مسکونی خود را به خانوارهای دارای سه فرزند و بیشتر یا خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی یا سه دهک پایین درآمدی اجاره بدهند مشمول ۱۰۰ درصد معافیت مالیاتی می‌شوند.
دوم، اگر فردی خانه خود را به افرادی که کارگر یا کارمند تامین اجتماعی هستند، اجاره دهد تا سقف معافیت بر حقوق مستاجر، از پرداخت مالیات معاف خواهد شد.
سوم، اگر با مستاجر قرارداد ۲ تا سه ساله ببندد، به ترتیب ۷۰ تا ۱۰۰ درصد از معافیت‌های مالیات بر درآمد اجاره بهره‌مند خواهد شد.
البته این مواردی که برشمرده شد، مواردی هستند که اخیرا درباره آنها تصمیم گیری شده است. پیش از این هم موارد معافیت از مالیات بر اجاره در قانون آمده بود. برای مثال، اگر مالک ملک خود را برای سکونت به پدر یا مادر، همسر یا فرزند و یا اجداد یا افراد تحت تکفل دهد اجاری تلقی نمی‌شود و دیگر مالیاتی نمی‌دهد.
اگر ملکتان را به سازمان‌ها و موسسات دولتی اجاره رایگان بدهید، مالیات بر اجاره شامل حالتان نمی‌شود. همچنین اگر شخصی محل سکونت خود را بفروشد و در سند انتقال بدون اجاره بها مهلتی (نهایت تا ۶ ماه) مشخص شود که تا تخلیه ملک در آنجا سکونت داشته باشد معاف از مالیات هستند.
از دیگر موارد معافیت از مالیات بر اجاره، درآمد حاصل از اجاره املاک مسکونی برای هر شخص در تهران در مجموع تا ۱۵۰ متر و در شهرستان تا ۲۰۰ متر است. در ضمن، اگر تنها درآمد شخص حقیقی اجاره ملک باشد تا میزان مقرر معافیت مالیات بر اجاره دارد. همچنین، صاحبخانه ای که در ملک دیگری مستاجر است، به میزان اجاره‌ای که پرداخت می‌کند، مالیاتش کسر می‌شود. در صورتی که برای دریافت و یا پرداخت اجاره چند نفر به صورت اشتراکی اقدام نمایند نیز از پرداخت مالیات بر درآمد اجاره معاف خواهند شد.
واحدهایی که میزان اجاره بهای آنها حداقل ۱۵% کمتر از ارزش اجاره منطقه ای باشد از ۵۰% تخفیف مالیات بر درآمد اجاره برخوردار می شوند.
واحدهای استیجاری در مناطقی که بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی دچار کمبود مسکن استیجاری هستند تا ۵ سال پس از اعلام، از مالیات بر درآمد اجاره معاف هستند. واحدهای مسکونی که در شهرهای زیر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت واقع شده اند، به شرطی که در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کرده باشند، مشمول پرداخت مالیات بر خانه های خالی نمی شوند.
واحدهای مسکونی وقف شده که بر اساس استعلام از سازمان اوقاف و امور خیریه، اجاره دادن آن ها مطابق با وقف نامه میسر نیست مشمول پرداخت مالیات خانه های خالی نخواهند شد.
میراث فرهنگی نیز در دسته ملک هایی قرار می گیرد که اگر یک ملک در آثار ملی ایران ثبت شده باشد و به سازمان میراث فرهنگی کشور منتقل شود، نیازی نیست مالیات بپردازد. اما چنانچه یک شخصیت حقوقی صاحب آن ملک باشد، مجبور به پرداخت حداقل ۵۰ درصد از مالیات می باشد.
مالیات بر اجاره شامل حال عده ای از صاحب خانه ها هم نمی‌شود؛ هر یک از افراد می توانند علاوه بر داشتن خانه در شهر خود، واحدهایی را در شهرهای دیگر به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت کنند تا مجبور به پرداخت مالیات نشوند. از سوی دیگر، اگر یکی از اعضای تحت تکفل مالک در صورت دانشجو، شاغل بودن یا بیمار خاص مجبور شود که در همان شهر زندگی کند، مالک این اختیار را دارد که یکی از خانه های خود را به اسم محل سکونت فرعی ثبت کند.
